Als alles moeilijk is en alles tegenzit, en je om één uur na middernacht nog aan het werk bent (nee, ik ga niemand vermoeien met details) kun je jezelf altijd even kietelen met een paar leuke vondsten uit de grabbelton van de Hongaarse taalvernieuwing rond 1800. Kejje lachuh!
Nationale taalbeschermers deden een radicale poging om de taal te verversen, en zo werden eindeloze lijsten onbestaande woorden gemaakt op basis van bestaande constructies. Het concept was gebaseerd op een aantal principes: 1. Vereenvoudiging van de taal 2. Verwijdering van leenwoorden 3. Het scheppen van nieuwe woorden 4. Het populariseren van woorden uit streektalen. 5. Het verlevendigen van vergeten woorden 6. Verhongaarsing van ‘vreemde’ woorden 6. Nieuwe woord(deel)combinaties voor nieuwe begrippen
Mijn ene favoriet is de -overigens mislukte- verhongaarsing van de giraf:
Variatie 1: tevepárduc (terugvertaald: kameelluipaard. Niet grappig, want gewoon gebaseerd op de Latijnse naam Giraffa camelopardalis).
Variatie 2: foltos nyakorján (terugvertaald: gevlekte nekkelier).
Op nummer twee staat de locomotief, die in hedendaags Hongaars mozdony heet. Volgens mij is dit ook zo’n taalvernieuwd woord, want terugvertaald betekent het: bewegelaar. Onvermoeibare moderne creatieven hebben er echter nog een draai aan gegeven, en zo bestaat inmiddels de urban legend dat de locomotief in de 18e eeuw hernoemd werd tot gőzpöfögészeti tovalöködönc, hetgeen terugvertaald zou kunnen klinken als: stoompuffelarende verderduweling.
En als ik dan nóg eens wil grinniken, denk ik aan de stropdas (nou ja, dit is bijna zeker weten een uitvindsel van nu, maar wel gebaseerd op hoe ze tweehonderd jaar geleden probeerden de taal van nieuwe, eigen woorden te voorzien):
de stropdas, ofwel nyaktekerészeti mellfekvenc (terugvertaald: borstliggende halswikkelaar).
Juist. Misschien moet je wel heel gaar zijn om dit zo koddig te vinden.
Wie nog meer wil, melde zich. Vertaalgrappen zijn rook-, lood- en belastingvrij, maar je moet wel Hongaars én Nederlands spreken.