To Bá or not to Bá

De laatste paar eeuwen ben ik in gevecht met een graaf. Hij heeft lang geleden een formidabel boek geschreven dat ik nu uit het Hongaars in het Nederlands vertaal. Dit boek is net een burcht met dikke muren, kleine vensters en zo nu en dan een serie kanonschoten om iedere onverlaat op een afstand te houden.
De graaf heet Miklós Bánffy – Nicolaas Banszoon, zou je kunnen zeggen. Ik mag deze Miklós Bánffy inmiddels erg graag, maar het heeft heel lang geduurd voordat ik in de buurt kon komen van zijn echte ik. Zijn echte ik zit namelijk verstopt tussen fraaie zinnen die bijzonder moeilijk vertaalbaar zijn. Ik heb geprobeerd hem op andere manieren op te zoeken: dertien jaar geleden had ik al eens in zijn vervallen landhuis rondgelopen, en in september 2009 besloot ik nog eens langs te gaan in Bonchida om te zien of het al wat beter gesteld was. “Beter” is een relatief begrip, maar het kasteel wordt in ieder geval stukje bij beetje aangepakt. Veel leven zit er nog niet in, maar wat wil je. Alleen de mythologische foenix herrijst historieloos en ongedeerd uit zijn as.
Volgende kennismaking: ik poog me allengs meer en meer te herinneren van alle reizen, alle jaren, alle beelden en verhalen die ik met me meedraag. Bij tijd en wijle woonde, groeide en studeerde ik immers in datzelfde Transsylvanië waar de graaf en zijn eeuwenoude familie resideerde en waar een wijdvertakte aristocratie bestond bij de gratie van haar welvaart, haar positie, haar ontwikkeling en haar mecenaat. 
Tenslotte, als laatste stap in mijn naspeuringen (dit onderdeel is Werk in Uitvoering… nog steeds gaande): Alles wat over hem te lezen viel heb ik bekeken, inclusief andere teksten, schetsen en karikaturen van zijn hand. Eigenlijk bleek al gauw, dat ik de graaf leuker vond dan zijn boek dat niet alleen heel massief is, maar soms zelfs een heel klein beetje slaapverwekkend was.
Het kan ook zijn dat ik gewoon de verkeerde leesmomenten koos, in het begin.
Op een dag ben ik maar gewoon begonnen. En inmiddels staan boek en graaf centraal in mijn werkende bestaan, alle grote golven van het leven trotserend . Zo doe ik dagelijks serieuze pogingen om te vorderen met de vertaling van Erdélyi Történet (deel 1), een roman over de Transsylvaanse aristocratie aan het begin van de twintigste eeuw.
Erg lang hebben we een heel moeizame verhouding gehad, de graaf en ik. Ik had namelijk voortdurend het gevoel dat hij het expres deed, om mij te pesten. Totdat ik een paar keer een knipoog tegenkwam in de tekst. Dat hielp om de boel iets luchtiger te maken. Bovendien constateerde ik al gauw dat ik echt de ideale vertaler voor deze materie was: Transsylvanie, Nederlands, de regio Mezőség en het kasteel in Bonchida. Alles klopte met alles en met mij!
Opeens had ik dus een missie.
Het hielp ook dat mijn Genoot een kritische doch liefdevolle blik op mijn werk wierp en zag dat het best okee was. Normaalgesproken vind ik het niet nodig om tussentijdse evaluaties te laten doen door derden, maar behalve genoemde Genoot heb ik ook Zuj laten kijken naar de eerste afgeronde ronde. En hij las en las en las en vond het hoog tijd om het volgende deel klaar te maken. Ik ben dus vanaf heden zeer geinspireerd. Want ik heb een leeshongerende lezer! Het gaat nog erg erg lang duren voordat het einde bereikt is. De materie telt veel pagina’s en de teller staat op minder dan weinig.
De eerste gevechten om de gunsten van graaf en tekst zijn gewonnen. Doelstijl is grotendeels gevonden, ik concentreer me op conseqentie. Nuttige zoekstrategieen op het internet zijn ook gelokaliseerd en ingelopen. De realia kosten me echter dagelijks en wekelijks serieuze moeite. Ik wens die moeite hier op Translationalia te deponeren, want ik vind dit een prachtig reuzenproject en ik wil zien waar ik vandaan kom als ik straks klaar ben. Net als Klein Duimpje strooi ik een kruimelspoor, voor als ik verdwaald raak tussen de bladzijden.

2 thoughts on “To Bá or not to Bá

  1. wat een mooi lappie text is dat,
    zo rijk, kort, maar rijk. Echt een verhaaltje,
    met een plot,
    een ontwikkeling,
    en,
    uiteindelijk zelfs…
    hoop

    hoogachtend,
    Dizlect2000

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *